سونوگرافي چيست؟
سونوگرافي يك آزمايش تصويربرداري مي باشد، كه با استفاده از امواج صوتي براي تصويربرداري از اعضاي مختلف بدن (اندام ها، بافت ها و ساير ساختارهاي داخل بدن) استفاده مي شود. سونوگرافي برخلاف اشعه ايكس از هيچ تشعشعي استفاده نمي كند. سونوگرافي همچنين مي تواند نقاطي از بدن را در حال حركت هستند، را نشان دهد. (ضربان قلب يا جريان خون در رگ هاي خوني)
ارتباط با ما: 02634471270
سونوگرافي به طور كلي به دو دسته ي زير تقسيم مي شود:
- سونوگرافي بارداري
از اين سونوگرافي جهت بررسي نوزادي كه هنوز متولد نشده است، استفاده مي شود. انجام اين آزمايش مي تواند نشان دهنده ي اطلاعات مورد نياز ماما در رابطه با رشد، تكوين و سلامت كلي نوزاد باشد.
- سونوگرافي تشخيصي
سونوگرافي تشخيصي جهت بررسي، مشاهده و ارائه اطلاعات در مورد ديگر نقاط داخلي بدن استفاده مي شود. (رگ هاي خوني، كبد، مثانه، كليه ها و اندام‌هاي تناسلي زنانه)
از سونوگرافي براي چه كاري استفاده مي شود؟
با توجه به اين كه از كدام نوع سونوگرافي استفاده مي كنيد، و اين كه كدام بخش از بدن در حال بررسي مي باشد، مي توان از سونوگرافي استفاده هاي مختلفي كرد. در صورتي كه سونوگرافي بارداري انجام مي دهيد، مي توانيد اطلاعات مورد نياز خود را براي دريافت اطلاعات مورد نياز در مورد سلامت جنين متولد نشده بدست آوريد. هم چنين ممكن است، براي موارد زير مورد استفاده قرار بگيرد.
- تأييد بارداري بانوان
- بررسي و مشاهده ي اندازه و موقعيت نوزاد متولد نشده
- بررسي تعداد نوزاداني كه در رحم مادر وجود دارد.
- تخمين زدن مدت زمان بارداري (سن حاملگي)
- بررسي علائم سندرم داون
- بررسي نقايص مادرزادي در مغز، نخاع، قلب و...
- بررسي مقدار مايع آمنيوتيك
سونوگرافي تشخيصي ممكن است، براي موارد زير مورد استفاده قرار بگيرد.
- بررسي سرعت و سطح طبيعي جريان خون
- بررسي ساختار قلب
- بررسي انسداد در كيسه صفرا
- بررسي غده تيروئيد را از نظر سرطان يا رشد توده غير سرطاني
- بررسي وجود ناهنجاري در شكم و كليه ها
فايده استفاده از سونوگرافي
با توجه به اين كه در راديولوژي از اشعه ايكس استفاده مي شود، و يا حتي در برخي از موارد ممكن است، دوز استفاده از اشعه كم تر باشد، ولي خطراتي را براي افراد به همراه خواهد داشت. از سونوگرافي براي تصوير برداري استفاده مي كنند. از اين نوع تصويربرداري بيشتر براي تصوير برداري مواردي مانند زنان باردار و جنين استفاده مي شود. در برخي موارد اين اشعه جنين را دچار مشكل مي كرده، و باعث نارسايي جنين نيز خواهد شد.
با توجه به پيشرفت هايي كه در اين زمينه وجود داشته است، توانسته اند، با به كارگيري امواج فراصوت اين مشكلات را تا حدود زيادي برطرف كنند. با اين استفاده از اين روش بعضي از كم و كاستي هاي اشعه ايكس نيز مانند عدم توانايي در تصوير برداري از بافت هاي نرم مثل طحال، كبد و كليه از بين رفته است.
برخي از كاربردهاي رايج سونوگرافي
انجام سونوگرافي باعث مي شود، كه به پزشكان معالج در تشخيص طيف متنوعي از عارضه ها و ارزيابي آسيب اعضاي بدن بر اثر بيماري كاربرد داشته باشد. انجام سونوگرافي در بررسي علائم مختلفي اعم از:
- درد
- تورم
- عفونت
كاربرد دارد.
هم چنين مي توان براي ارزيابي بيشتر اعضاي داخلي بدن از آن استفاده كرد. از جمله نقاطي كه مي توان از آن تصويربرداري كرد، مي توان به:
- قلب و عروق خوني (شاهرگ شكمي و شاخه هاي اصلي آن)
- كبد
- كيسه صفرا
- طحال
- پانكراس
- كليه
- مثانه
- رحم، تخمدان ها و جنين در بيماران حامله
- چشم
- غده هاي تيروئيد و پاراتيروئيد
- كيسه بيضه
- مغز نوزاد
- مفاصل نوزاد
- ستون فقرات نوزاد و...
اشاره كرد.
همچنين مي توان براي موارد زير از سونوگرافي استفاده كرد.
- كنترل و هدايت روش هايي مانند سوزن بيوپسي
- تصويربرداري از پستان و هدايت بيوپسي سرطان پستان
- تشخيص بعضي از بيماري هاي قلبي
مشكلات به وجود آمده براي قلب مي توان به دريچه و ناراحتي قلبي و ارزيابي آسيب هاي بعد از حمله قلبي كه به آن سونوگرافي قلب اكوكارديوگرام و يا اكو قلب گفته مي شود. شما مي توانيد براي راحتي خود و حفظ آرامش و آسايش خود از خدمات اكوقلب در منزل و يا نوار قلب در منزل مركز پزشكي سلامت نوين استفاده كنيد.
انجام اين آزمايش كاربردهاي بسيار زيادي در تشخيص و درمان انواع بيماري ها دارد، و به خاطر دلايل مختلفي انجام مي شود، كه شامل:
- مشاهده و ارزيابي تخمدان ها و رحم در طول دوران بارداري
- تشخيص مشكلات مثانه
- ارزيابي جريان خون در قسمت ها و اندام هاي مختلف بدن
- كمك به انجام بيوپسي در تشخيص و درمان انواع تومورها
- آزمايش توده هاي پستاني
- بررسي غده تيروئيد
- بررسي مشكلات دستگاه تناسلي مردانه و غده پروستات
- بررسي التهاب مفاصل
- تشخيص بيماري متابوليك استخوان
انواع سونوگرافي
-
سونوگرافي حاملگي
انجام سونوگرافي براي بانوان در دوران بارداري به خاطر دلايل مختلفي انجام مي شود، تا پزشك معالج از سلامت مادر و جنين اطمينان پيدا كند. اين آزمايش معمولاً به خاطر دلايل پزشكي و به دنبال بروز علائم مشكوك در فرد انجام مي شود، ولي گاهي نيز سونوگرافي حاملگي صرفاً براي تعيين جنسيت نوزاد انجام مي شود.
-
سونوگرافي سه ماهه اول بارداري
با توجه به اين كه دوازده هفته ي اول بارداري نقش بسيار مهمي در تشكيل كامل و سالم اندام هاي مختلف جنين دارد. در طول سه ماهه اول بارداري سونوگرافي به خاطر دلايل زير انجام مي شود.
- معاينه رحم، تخمدان ها، دهانه رحم و واژن
- تأييد قطعي بارداري
- چك كردن ضربان قلب جنين
- چك كردن هرگونه رشد غير عادي در جنين
- بررسي امكان وقوع بارداري خارج از رحم
-
سونوگرافي سه ماهه دوم و سوم حاملگي
در سه ماهه دوم بارداري تقريباً همه اندام هاي اصلي جنين اعم از دست، پاها و همچنين اندام تناسلي تشكيل شده است، و با گذشت زمان بعد از هفته دوازدهم تشخيص جنسيت جنين امكان پذير مي شود. انجام سونوگرافي در اين هفته براي تعيين جنسيت نوزاد مي باشد. هم چنين سونوگرافي بارداري در سه ماهه دوم و سوم بارداري ممكن است، به خاطر دلايل ديگري اعم از تشخيص سندروم داون در نوزاد، تشخيص نواقص مادرزادي، تشخيص احتمالي سقط جنين و... انجام شود.
در آزمايش سونوگرافي بارداري پارامترهاي بيومتريكي براي اندازه گيري از جنين وجود دارد. پارامترهاي بيومتريك در تفسير سونوگرافي بارداري نقش مهمي را دارند. اين پارامتر‌ها در سونوگرافي جنين مي تواند نحوه ي رشد كودك را نشان دهد، و ناهنجاري ها را تشخيص دهد. پارامترهاي اندازه گيري در سونوگرافي جنين شامل پارامتر Gs ،Ys ،Pl و... مي باشد.
-
سونوگرافي تعيين جنسيت
ممكن است، اين سوال براي شما پيش بيايد، كه خواندن سونوگرافي تعيين جنسيت به چه صورتي مي باشد. بسياري از خانواده ها براي اين كه بتوانند از جنسيت جنين خود مطلع شوند، مي توانند با رسيدن روز مقرر براي سونوگرافي تعيين جنسيت اقدام كنند. اين سونوگرافي در اواسط بارداري انجام مي شود، و معمولاً به اين سونوگرافي پايش آناتومي جنين نيز گفته مي شود. ميزان دقت اين سونوگرافي به عوامل مختلفي اعم از سن جنين، تجهيزات مورد استفاده و مهارت متخصص سونوگرافي بستگي دارد.
-
سونوگرافي nt
سونوگرافي nt به عنوان يكي از آزمايش هايي مي باشد، كه بايد با پايان يافتن سه ماهه ي اول بارداري انجام شود. انجام اين آزمايش مي تواند به تشخيص احتمالي ناهنجاري هاي كروموزومي كمك كند. تمركز اين تصويربرداري ناحيه كوچكي در پشت گردن جنين مي باشد، كه به آن گره نوچال مي گويند. در جنين هايي كه احتمال اختلالات كروموزومي مانند سندروم داون در آن ها بيشتر است، آب ميان بافتي در اين ناحيه گردن تجمع پيدا مي كند. البته تشخيص آب ميان بافتي در اين آزمايش به طور قطعي نشان دهنده ي وجود مشكل جدي در جنين نمي باشد، و فقط در صورت تأييد نتايج سونوگرافي با انجام آزمايش هاي غربالگري ژنتيك مي توان در خصوص وجود اين ناهنجاري ها نظر داد.
-
سونوگرافي سه بعدي
با توجه به اين كه بانوان در طول بارداري خود بايد چندين دوره سونوگرافي انجام دهند، كه تعيين جنسيت جنين به عنوان يكي از اين سونوگرافي ها محسوب مي شود. برخي از اوقات ممكن است، در سونوگرافي هاي معمولي مشكلاتي مختلفي مشاهده شود، كه جهت تعيين اين مشكلات به انجام سونوگرافي سه بعدي در حاملگي نياز است. انجام آزمايش غربالگري در زمان مقرر مي تواند مشكلات جنيني و ناهنجاري هاي احتمالي را با درصدي از خطا مشخص كند. در اين مواقع از سونوگرافي سه بعدي جنين براي درك و تشخيص بهتر ناهنجاري ها مورد استفاده قرار مي گيرد.
-
سونوگرافي داپلر
از سونوگرافي داپلر جهت نشان دادن حركت خون در رگ هاي خوني استفاده مي شود. انجام اين كار با استفاده از امواج صوتي مي باشد. انجام اين سونوگرافي به پزشك كمك مي كند، تا بتوانند بدون استفاده از اشعه‌ي ايكس يا هر گونه تزريق بتوانند از آن چه در درون رگ هاي بيمار در حال روي دادن است، اطلاعات مورد نياز را بدست بياورد.
مشكلاتي كه با انجام اين سونوگرافي نشان داده مي شود، شامل: لخته شدن خون، نارسايي وريدي، انسداد شرياني، بيماري هاي مادرزادي قلبي و تنگي شريان كاروتيد و نقص دريچه قلب و... مي باشد.
-
سونوگرافي داپلر عروق
سونوگرافي داپلر عروق نوعي آزمايش غير تهاجمي مي باشد، كه از آن براي تخمين زدن ميزان جريان خون در عروق خوني استفاده مي شود. در اين نوع سونوگرافي از پرتوهاي صوتي با فركانس بالا از گلبول هاي قرمز و ديگر اجزاي خون تصويربرداري مي شود، تا مشكلات مختلف عروق از جمله گرفتگي رگ هاي مختلف خوني تشخيص داده شود.
-
سونوگرافي داپلر بيضه
سونوگرافي بيضه به عنوان يكي از رايج ترين نوع تصويربرداري مي باشد، كه از آن جهت تشخيص ناهنجاري هاي بيضه در مردان مورد استفاده قرار مي گيرد.
پس از ويزيت پزشك در منزل شما و يا مراكز درماني ممكن است، به خاطر دلايل زير سونوگرافي بيضه را تجويز كنند:
- تشخيص به موقع پيچش بيضه ها
- بررسي ميزان آسيب ها و صدمات فيزيكي وارد شده به بيضه ها
- تشخيص احتمالي توده هاي مشكوك سرطاني در بيضه ها
- تشخيص دليل احتمالي درد و التهاب بيضه ها
-
سونوگرافي غده تيروئيد
غده تيروئيد غده اي پروانه اي شكل مي باشد، كه در زير ناحيه گردن قرار گرفته است، و وظيفه ي آن توليد هورومون اصلي سوخت و ساز بدن مي باشد. از سونوگرافي غده تيروئيد جهت تشخيص ناهنجاري ها يا توده هاي سرطاني غده تيروئيد انجام مي شود، تا در مواقع ضروري براي درمان سرطان تيروئيد سريع تر اقدام كنيد.
-
سونوگرافي كبد چرب
كبد چرب به عنوان يكي از شايع ترين عارضه هايي مي باشد، كه بيشتر براي مردان رخ مي دهد. زماني كه اين اتفاق مي افتد، مي تواند باعث التهاب و مرگ سلول هاي كبدي و در نتيجه فيبروز كبدي شود. جهت تشخيص به موقع كبد چرب از سونوگرافي كبد استفاده مي شود. نتايج بدست آمده از اين سونوگرافي به چهار دسته ي مختلف اعم از خفيف تا خطرناك تقسيم بندي مي شوند.
به طور كلي سونوگرافي كبد به عنوان يكي از بهترين و مطمئن ترين روش ها جهت تشخيص بيماري هاي مختلف و مشكلات كبد مي باشد.
-
سونوگرافي آپانديس
زماني كه آپانديس شما دچار التهاب مي شود، يكي از شايع ترين شرايط اورژانسي مي باشد، كه از آن جهت پيشگيري از عوارض جدي اي كه بايد به سرعت تشخيص داده شود، و تحت درمان قرار گيرد. آپانديس يك زائده كوچك و انگشتي شكل مي باشد، كه از ابتداي روده بزرگ منشعب مي شود، و انتهاي آن بسته است. افرادي كه دچار اين عارضه مي شوند، حتما بايد به سرعت توسط پزشك معاينه شوند، و سونوگرافي آپانديس را جهت تشخيص ميزان التهاب يا پارگي احتمالي انجام دهند.
-
سونوگرافي كيسه صفرا
از سونوگرافي كيسه صفرا جهت تشخيص مشكلات كيسه صفرا اعم از سنگ كيسه صفرا مورد استفاده قرار خواهد گرفت. سنگ كيسه صفرا مي تواند منجر به ايجاد تهوع، استفراغ و دردهاي شديد شكمي شود.
-
سونوگرافي شكم و دستگاه گوارش
انجام سونوگرافي شكمي مي تواند به پزشك شما كمك كند، تا بتواند بسياري از اعضاي بدن شما كه در شكم قرار گرفته است، را بررسي و معاينه كند. اين تست جهت تشخيص ناهنجاري ها و مشكلات عروق خوني شكمي، روده ها، كليه ها، كبد، پانكراس و... انجام مي شود.
-
سونوگرافي كليه
از سونوگرافي كليه جهت بررسي اندازه، شكل و موقعيت قرارگيري كليه ها و ساختارهاي مربوط به آن مانند مجاري ادراري و مثانه انجام مي شود. از اين سونوگرافي مي توان جهت كيست ها، تومورها، آبسه ها، انسداد كليوي و عفونت هاي مختلف استفاده كرد. سنگ هاي كليه و مجاري ادراري به عنوان يكي از شايع ترين مشكلاتي مي باشد، كه براي مردان اتفاق مي افتد.
-
سونوگرافي پروستات
سونوگرافي پروستات آزمايشي مي باشد، كه تصوير بدست آمده از آن تصويري سياه و سفيد از بافت پروستات مي باشد، كه با استفاده از پرتوهاي صوتي انجام مي شود. اين آزمايش جهت تشخيص ناهنجاري، سرطان و... مورد استفاده قرار مي گيرد. جهت كسب اطلاعات بيشتر در مورد
-
سونوگرافي ركتال
سونوگرافي ركتال (مقعدي) به عنوان يكي از رايج ترين روش هاي تصويربرداري مي باشد، كه از آن براي تشخيص مشكلات مرتبط با پروستات در مردان انجام مي شود. در سونوگرافي ركتال سري مخصوص سونوگرافي وارد مجراي مقعد مي شود، و با استفاده از امواج صوتي از اندام هاي مقعدي تصويربرداري را انجام مي شود.
-
سونوگرافي رحم
سونوگرافي بانوان براي بررسي اندام هاي لگني در زنان كه شامل رحم، واژن، دهانه رحم و تخمدان ها مي باشد، انجام مي شود. سونوگرافي زنان به دو روش شكمي و واژينال انجام مي شود. يكي ديگر از روش هاي سونوگرافي زنان، سونوگرافي داپلر مي باشد، كه براي اين كه بتوانند سرعت جريان خون در اندام هاي لگني بانوان را اندازه گيري كنند. از اين نوع سونوگرافي جهت تشخيص موارد زير استفاده مي شود.
- تشخيص انواع بيماري هاي زنان (توده هاي رحم، بيماري هاي تخمدان، عفونت هاي لگني، بيماري هاي مجاري ادراري و...)
- تعيين جايگاه IUD
- تعيين سن و جنسيت جنين در زمان بارداري
- تشخيص سقط جنين و مشخص كردن بيماري هايي كه باعث سقط جنين مي شوند.
- تشخيص بارداري خارج از رحم
-
سونوگرافي سطحي
سونوگرافي سطحي جهت بررسي اعضاي سطحي مانند بدن مانند پوست، پستان ها و غده تيروئيد مورد استفاده قرار مي گيرد.
-
سونوگرافي پستان ها
انجام اين سونوگرافي براي اندام هاي توپر بدن گزينه ي مناسبي مي باشد. سونوگرافي پستان ها در كنار ماموگرافي در بانوان روشي مناسب براي تشخيص زودرس سرطان پستان مي باشد.
-
سونوگرافي ترانس واژينال (داخلي)
در سونوگرافي ترانس واژينال از امواج صوتي استفاده مي شود. استفاده از اين امواج باعث مي شود، كه نتايج را در لحظه دهد. پزشك معالج مي تواند بافت دروني بدن را مشاهده كند، و اطلاعات مد نظر خود را به دست آورد. در اين سونوگرافي مبدل سونوگرافي با استفاده از كاندوم پوشانده مي شود. براي اين كه بتواند به راحتي در اندام هاي داخلي بدن حركت كند، پزشك پروب را به ژل سونوگرافي آغشته مي كند. ژل هايي كه براي اين كار استفاده مي شوند، بهداشتي و ضد حساسيت مي باشند، به همين خاطر ديگر نياز نيست، نگران اين موضوع باشيد. بعد از اين كه سنسور وارد ارگان هاي داخلي بدن شد، تصوير بافت داخلي بدن بيمار روي مانيتور نمايش داده مي شود.
انجام اين سونوگرافي به تشخيص بسياري از بيماري هاي كمك مي كند. اين بيماري ها مي تواند شامل:
-
سرطان دستگاه تناسلي
با انجام اين سونوگرافي عوامل غيرعادي در بدن بيمار تشخيص داده خواهد شد. انجام اين سونوگرافي به عنوان يكي از سريع ترين روش ها جهت تشخيص بيماري هاي مختلف اعم از سرطان، كيست و... مي باشد.
-
بررسي مشكلات ناباروري
انجام سونوگرافي واژينال يكي از اقداماتي مي باشد، كه حتماً براي درمان ناباروري بايد انجام شود.
-
تشخيص كيست و فيبروم
انجام سونوگرافي داخل واژن در مقايسه با ديگر روش هاي سونوگرافي دقيق تر عمل مي كند. به همين خاطر تشخيص كيست و فيبروم موجود در تخمدان و رحم به طور دقيق وجود دارد.
-
بارداري
با انجام سونوگرافي داخلي مي توان انواع مختلف بارداري را تشخيص داد. بارداري معمولي و بارداري خارج از رحم با استفاده از ترانس واژينال تشخيص داده مي شوند.
-
سقط جنين
اين موضوع توسط سونوي TVS تشخيص داده مي شود.
-
جفت سرراهي
برخي از بانوان در طول دوران بارداري ممكن است، جفت آن ها در دهانه پاييني رحم قرار بگيرد. اين موضوع مي تواند خطرات مختلفي را براي مادر به همراه داشته باشد.
-
مشكلات قاعدگي
با انجام اين نوع از سونو علت نامنظمي در عادت ماهيانه بررسي مي شود.
سونوگرافي چه زماني توصيه مي شود؟
گاهي اوقات ممكن است، تشخيص بيماري از روي علائم يا معاينه فيزيكي امكان پذير نباشد، در اين مواقع انجام تصويربرداري سونوگرافي توصيه مي شود. البته در كنار سونوگرافي روش هاي تصويربرداري ديگري اعم از سي تي اسكن و ام آر آي نيز وجود دارد، كه با توجه به تشخيص پزشك، هر كدام از اين روش ها ممكن است، براي تشخيص عارضه هاي مختلف تجويز شوند.
محدوديت هاي سونوگرافي
با توجه به اين كه سونوگرافي يك ابزار تشخيصي قدرتمند و كاربردي مي باشد، ولي محدوديت هايي را به همراه دارد. امواج صوتي به هيچ عنوان نمي توانند از هوا يا استخوان عبور كنند، و همين موضوع باعث مي شود، كه تصويربرداري از قسمت هايي از بدن كه توخالي هستند، و يا با استخوان هاي متراكم پوشانده شده اند، دقيق انجام نشود. جهت تشخيص ناهنجاري هاي اين نقاط ممكن است، پزشك شما آزمايشات ديگر مانند MRI يا سي تي اسكن تجويز كنند.
قبل از سونوگرافي چه آمادگي هاي لازم است؟
اغلب آزمايشات سونوگرافي احتياج به آمادگي خاصي ندارد، ولي در برخي از موارد استثناهايي نيز وجود دارد، كه در ادامه به آن ها اشاره خواهيم كرد.
براي بعضي از اسكن ها مانند اسكن كيسه صفرا پزشك متخصص ممكن است، از شما بخواهيد كه قبل از انجام سونو از خوردن و آشاميدن پرهيز كنند. هم چنين براي انجام سونوگرافي لگني لازم است، مثانه شما پر باشد. به همين خاطر بهتر است، چند ساعت قبل از انجام آزمايش به مقدار كافي آب بخوريد.
